Nisan 2022’de İstanbul Çamlıca’da ziyarete açılan İslam Medeniyetleri Müzesi’nin tasarımı do[x]architecture imzası taşıyor. Proje kapsamında 7yy.’dan 19.yy’a kadar tarihlenen ve İslam medeniyetlerinin sanatsal ve tarihsel gelişimini anlatan 400’den fazla eser danışmanlar ile yürütülen titiz bir çalışma sonucunda 14 galeri boyunca yerleştirilmiş. Topkapı Sarayı Müzesi, Saray Koleksiyonları Müzesi, İstanbul Arkeoloji Müzeleri, İstanbul Türbeler Müzesi, Vakıflar Müzesi ve Türk İslam Eserleri Müzesi olmak üzere 6 müzenin daha önce sergilenmemiş eserlerinden seçilerek kararlaştırılan envanter, Milli Saraylar Başkanlığı bünyesindeki uzmanların kontrolünde oluşturulmuş. Temsiliyet, ibadet mekanları, İslam’ın yayılması, bilimsel gelişmeler, yazma eserler, tekstil eserler, süsleme sanatı, dokuma sanatı ve nümizmatik konularında bir araya getirilen eserlere etkileyici bir sergileme mekanı yaratan müze, ziyaretçilerine İslam medeniyetinin kültürünü ve mimarisini aktaran kapsamlı bir hikaye anlatımı ve deneyim alanı sunmayı amaçlıyor.
İlk kez ziyaretçilerle buluşan değerli eserler için mimari tasarım ile birlikte kurgulanan sergi, görsel- işitsel, sanatsal yerleştirmeler ve geniş grafik anlatımlar ile desteklenmiş. Ziyaretçilerin eserler ve genel kurgu ile iletişimini güçlendirmek için müze boyunca birden fazla etkileşimli deneyim alanı bulunmaktadır. Müzede karşılama/biletleme alanı, kafe/restoran, müze mağaza, geçici sergi alanı, atölyeler, depolar, koruma ve restorasyon laboratuvarları gibi işlevler de yer almaktadır.
Farklı dönemlere ait önemli eserlerin hikaye anlatımına uygun olacak şekilde bir araya getirilebilmesi mekanın kurgulanmasını ve tasarımını etkileyen önemli faktörlerden biri olmuş. Eserlerin doğru şekilde muhafaza edilebilmesi için özel iklimlendirme, aydınlatma ve güvenlik teknolojilerine sahip vitrinler tercih edilmiş.
Sergide kullanılan farklı yaklaşımlar ve tasarım biçimleri arasında, tüm mekanı birleştiren ve güçlü bir uyum duygusu yaratan belirli unsurlar ve kavramsal felsefeler yer almaktadır. Giriş holü, sergi alanına geçilmeden önce ziyaretçiler için İslam mimarisinin dingin atmosferini vurgulayan bir karşılama mekanı görevini üstlenmektedir. Bu mekanda yer alan ve sergi kurgusunun başlangıcını oluşturan ‘Hayat Ağacı’, İslam dininin evrenselliğini ve birliğini temsil eder. Mekanın tavanında ve zemininde öne çıkan geometri ise İslam mimarisinin önemli unsurlarından mukarnas bezemesinden ilham alınarak tasarlanmıştır. Karşılama/danışma/biletleme, müze mağaza ve vestiyer gibi işlevler de bu bölümün çeperine yerleştirilmiştir.
‘İbadet Mekanları’ bölümünde, ‘İlk Mescid’ ile İslam coğrafyasındaki farklı ibadet mekanlarından, cami ve mescitlerden bilgiler ve eserler yer almaktadır. Alanın ortasında bu ibadet mekanları referans alınarak yerleştirilen bir kubbe temsili bulunmaktadır. Sergi bölümünün mekansal organizasyonunu da sağlayan bu merkezi kubbe aynı zamanda Selimiye Camii, Süleymaniye Cami, Bursa Ulu Cami gibi 8 adet önemli ibadet mekanı/caminin kubbe görüntülerinin yansıtılması ile ziyaretçilere görsel-işitsel bir deneyim alanı sunmaktadır.
Ab-ı Hayat bölümünde bulunan çeşme ile İslam medeniyetinde önemli bir yere sahip olan suya gönderme yapılmıştır. Suyun hareketi yaşam döngüsünü temsil etmektedir ve bu mekanda da çeşmeden akan suyun sesi ile başlayan görsel-işitsel bir deneyim kurgulanmıştır.
Üst kata çıkıldığında ziyaretçileri İslam medeniyetinde müziğin önemine ve ses ile tedavi geleneğine dikkat çeken Ses Tüpleri yerleştirmesi karşılamaktadır. Farklı tüplerden gelen müzikleri dinleyen ziyaretçiler, müziğin İslam medeniyetindeki önemi hakkında bilgilendirilir.
Proje Adı: İslam Medeniyetleri Müzesi
Proje Yeri: Çamlıca – İstanbul – Türkiye
Proje Ofisi: do[x]architecture
Sergileme Senaryosu ve Yönetimi: do[x]architecture
Tasarım Ekibi: Kadir Uyanık, Maksat Recepbayew, Dicle B. Özdemir
İşveren: Çamlıca Eğitim ve Kültür Vakfı & Gürsoy Grup Restorasyon
Proje Ekibi: Gizem Arslaner, Anıl Ahmet Asal, Tuncay Güner, Damla Çolakoğlu
Yardımcı Mimarlar: Nihan Ece Çelik, Bilge Akbulut
Proje Yöneticisi: Kadir Uyanık
Ana Yüklenici: Gürsoy Grup Restorasyon
Mobilya Tasarımı: do[x]architecture
Konsept Tasarım: do[x]architecture
Uygulama Projesi: do[x]architecture
Grafik Tasarım:
–Kurumsal Kimlik Tasarımı: Bülent Erkmen Design
–Sergileme Grafikleri ve Yönlendirme Tasarımı: Pompaa İstanbul
Görsel – İşitsel Proje Yapım: Decol Tv & Nohlab
Aydınlatma Tasarımı: Aydınlatma Merkezi
İçerik Danışmanı: Prof. Dr. Mustafa Küçükaşçı
Ses ve Akustik Danışmanı: Süden Pamir
Teknoloji Danışmanı: Oben Fıstıkoğlu
Aydınlatma Danışmanı: Utku Başkır
Uygulama Proje Danışmanı: Zeynep Yapar Ergün
Vitrin Sistemleri: Fibula
Sesli Rehber Sistemleri: Tonwelt
Statik Proje: Akca İnşaat
Mekanik Proje: Tanrıöver Mühendislik
Elektrik Proje: Fdc Mühendislik
Zayıf – Kuvvetli Akım Proje: Bes Teknoloji
Görsel – İşitsel Proje Uygulama: Atempo
Yangın Güvenlik Danışmanı: Tuncay Akdağ
Fotoğraflar: Alp Eren – Altkat Architectural Photography
3 Boyutlu Görselleştirme: Ton-T
Şantiye Yöneticisi: Mustafa Öktem
Proje Başlangıç Yılı: 2017
Proje Bitiş Yılı: 2019
İnşaat Başlangıç Yılı: 2018
İnşaat Bitiş Yılı: 2022
Toplam İnşaat Alanı (m2): 11000 m2