Kahramanmaraş’ta meydana gelen ve 10 ilde etkili olan depremlerin yarattığı hasarın bu derece büyük olması, Türkiye’nin yüzyıllardır sismik aktivite gösteren bir coğrafyada bulunduğunu ve birinci kuşak deprem bölgesinde yaşadığımızı acı bir şekilde hatırlattı. Yaşanan afetin ardından yaralarımızı sarmaya çalıştığımız bu zorlu dönemde ileriye dönük adımların atılmasında mimarların, şehir bölge planlamacıların, inşaat mühendislerinin ve jeologların birlikte fikir üretmesi ile daha etkili sonuçlar elde edilebileceğine inanıyoruz.
Büyük hasara uğrayan şehirlerdeki hayat düzenini yeniden inşa etmenin birincil hedefi barınma ihtiyacı olsa da eğitimin de aksamadan devam etmesi için okulların depreme dayanıklı bir sistemde inşa edilmesi gerekiyor. Dünya’nın farklı deprem bölgelerindeki ülkelerden ilham verebilecek tasarımları derledik…
Bann Huay San Yaw Afet Sonrası Okulu – Vin Varavarn Architects
2014 yılında Tayland’ın kuzeyindeki Chiang Rai Eyaletini vuran şiddetli deprem sonucunda bölgedeki 73 okulun yıkılması ve iki binden fazla öğrencinin bu durumdan etkilenmesi ile afetler sonrası tasarımlar geliştiren Design for Disasters (D4D) adlı kar amacı gütmeyen kuruluş, depreme dayanıklı 9 yeni okul binası tasarlamak ve inşa etmek için bir afet sonrası kurtarma programı başlattı. Bu projelerden biri olan Bann Huay San Yaw Afet Sonrası Okulu’nda öncelik gösterilen tasarım kriterleri, binanın depreme dayanıklı olması, yerel işçiler tarafından kolayca inşa edilmesi ve mümkün olduğunca düşük bütçe gerektirmesi olarak belirlenmiş. Hafif yapı malzemeleri, bir deprem sırasında binanın ağırlığından kaynaklanan yatay momentumu azaltmak için tercih edilmiş.
Vin Varavarn Architects tarafından tasarlanan okulun eğimli araziye konumlanması ile yapının altında kalan yarı açık alan, farklı fonksiyonlara imkan sunuyor. Yerel malzemelerin kullanımı ile düşük bütçeli bir tasarıma sahip olan yapı, doğallığı ve sadeliği ile sağlamlık ve güvenlik hissini öğrencilere geri kazandırıyor. Yapı içerisinde ve dışında bulunan renkli saksılar ve bambu raflar, doğa ile iç içe görünüm katmasının yanı sıra çocukların düşmesini engelleyen bir güvenlik önlemi işlevi görüyor.
Vin Varavarn Architects’in proje hakkındaki açıklaması şöyle oluyor; “Tasarım prensibimiz, sadece tipik sınıflar değil, afet mağduru çocuklar için ortamı hareketlendirecek öğrenme alanları yaratmaktı. Düzenin sağlanması ve arazi kullanımını en aza indirgemek için üç sınıfı tek bir binada birleştirmeyi önerdik.”
Baan Nong Bua Okulu – Junsekino Architect and Design
2014 yılında Tayland’da meydana gelen deprem sonrasında Design for Disasters‘ın gerçekleştirdiği depreme dayanıklı 9 yeni projelerinden bir diğeri de Baan Nong Bua Okulu. 5-10 yaş arası çocuklara temel eğitim veren okul, doğal afetten etkilenen bölgelerden biri ve okulun yenilenmesi ile yapının duvarları, ahşap çimento levhaların modüler sistemi ile inşa edilmiş. Rafların yanı sıra duvarların yapımında da kullanım imkanı sağlayan ahşap çimento levhalar, inşaat malzeme artıklarının da önlenmesini sağlayan bir malzeme oluyor. Levhaların aynı zamanda fonksiyonlara göre ayarlanıp uygulanabilir olması da inşaat sürecini kolaylaştırıyor. Depreme karşı uygun esnekliğe sahip malzeme olan bambu, yapı yüzeyinin restorasyonunda hesap, nakliye ve inşaat için de kolaylık sağlamış.
Tayland’ın kuzey kesiminin hava koşullarına uygun tasarlanan yapı, hava sirkülasyonunu sağlayan ve doğal ışığın iç mekana girişine izin veren nitelikte bir mimari düzene sahip. Ayrıca, Tay kültürüne göre tasarlanan yapıda, konukların ana mekana girmeden önce ayakkabılarını çıkarıp dışarıda bırakmaları için bir alan da bulunuyor. Bu nedenle okulun verandası, Tayland kültürü ve hava koşullarına uygun yarı kapalı açık alanı niteliği gösteriyor.
Hualin Geçici İlköğretim Okulu – Shigeru Ban Architects
Çin’in Chengdu kentindeki Shigeru Ban Architects’in Hualin Geçici İlköğretim Okulu projesi, 2008 yılındaki Sichuan depreminde yıkılan eski binanın yerine konumlanmış. Shigeru Ban, ucuz, geri dönüştürülebilen, yeniden kullanılabilen ve kolayca temin edilebilen kağıt tüpler kullanarak geçici sınıflar tasarlamış.
İki aylık bir süre içerisinde dokuz adet 6 x 9 metrelik geçici sınıfın inşa edilmesini kapsayan ve 120 Japon ve Çinli gönüllünün projede bulunduğu program kapsamında üç yapı tamamlanmış ve üniversite öğrencilerini de sürece dahil ederek eğitici bir deneyim sağlamış. Bu yapılar, Çin’deki ilk kağıt tüp yapılar niteliği gösteriyor ve aynı zamanda bir deprem bölgesinde yeniden inşa edilen ilk okul binaları olarak önem kazanıyor.
Kaynaklar: archdaily.com, arquitecturaviva.com
Fotoğraflar: Spaceshift Studio, Shigeru Ban Architects, Courtesy of Voluntary Architects’ Network