Dünyanın en prestijli mimarlık ödüllerinden Pritzker Prize’ın 2022 yılı sahibi 56 yaşındaki mimar Diébédo Francis Kéré oldu. Burkina Faso doğumlu mimar, çoğunlukla zorluklarla ve kısıtlamalarla dolu alanlarda yerel malzemeler kullanarak toplumların geleceklerine hizmet etmeyi amaçlayan yapılar inşa etmesi ile tanınıyor. Bu ödülü almaya hak kazanan ilk Afrika doğumlu mimar olan Kéré, ‘mimarlık süreci aracılığıyla toplulukları güçlendirmesi ve dönüştürmesi’ ile öne çıkıyor.
Pritzker Ödülü resmi açıklamasında seçimin nedenini açıklıyor: ’Güzellik, alçak gönüllülük, cesaret ve keşif sergileyen binalar ve mimarisinin, tutumunun bütünlüğü ile Kéré, bu ödülün misyonunu zarif bir şekilde sürdürüyor. Çalışmaları aracılığıyla mimarlık disiplinini aşan armağanlar yarattığı için.’
Fotoğraf: Erik- Jan Ouwerkerk
‘Paradigmayı değiştirmeyi, insanları hayal kurmaya ve risk almaya zorlamayı umuyorum. Zengin olduğunuz için malzeme israf etmeniz gerekmez. Fakir olduğunuz için de kalite yaratmaya çalışmamalısınız, […] Herkes kaliteyi hak ediyor, herkes lüksü hak ediyor ve herkes konforu hak ediyor. Birbirimize bağlıyız ve iklim, demokrasi, kıtlık endişeleri hepimizi ilgilendiriyor.’
– Francis Kéré, 2022 Pritzker Mimarlık Ödülü Sahibi.
Fotoğraf: Erik- Jan Ouwerkerk
Fotoğraf: Kéré Architecture
‘İnsanların hayatlarını iyileştirmek için ihtiyaç duyduğumuz kaliteyi yaratmak adına mücadele etmeliyiz.’
– Francis Kéré, 2022 Pritzker Mimarlık Ödülü Sahibi.
Fotoğraf: Iwan Baan
Fotoğraf: Kéré Architecture
1979’da kurulan ödül, yıllar boyu genellikle oldukça bilinen yıldız mimarlara verilmekteydi. Son yıllarda jüri bakış açısını değiştirerek dünya çapında daha az bilinen fakat sosyal açıdan bilinçli üretim yapan ve tasarımı ‘daha iyi’ için bir katalizör olarak gören mimarlara yöneldi. Jüri, çevre ve toplum açısından sürdürülebilirliğe önem vererek seçimlerini gerçekleştirdi. Bu anlamda Kéré, marangozluk, kaynakçılık, tuğla yapımı, duvarcılık ve boyama işlerinde yerel halktan çok kişiyi istihdam etmesiyle ve yerel halkın da projelerden en az ziyaretçiler kadar faydalanmasını desteklemesiyle dikkat çekiyor.
Fotoğraf: Iwan Baan
Kéré, 1965 yılında Gando, Burkina Faso’da, elektriksiz ve temiz içme suyuna erişim olmayan bir köyde doğdu. Ailesinde okula giden tek çocuk olabilmek için genç yaşta taşındı. Yirmi yıl sonra ise Kéré, Berlin Teknik Üniversitesi’nde okumak için Almanya’ya taşındı. Mimarlık bölümünden mezun olduktan sonra kendisinden önceki birçok mimardan farklı bir yol seçti. Müzeler, gökdelenler ve kazançlı farklı yapılara odaklanmak için Avrupa’da kalmak yerine Burkina Faso’ya döndü ve toplumun bölgede çok ihtiyaç duyduğu altyapı projeleri gerçekleştirdi. İlk binası olan Gando İlkokulu’nu 2001 yılında tasarladı ve projenin inşaat sürecine yerel halk da büyük oranda dahil oldu. Bu proje Kéré’ye 2004 yılında Ağa Han Mimarlık Ödülü’nü kazandırdı. Kendi ülkesinde imza attığı başarılı işlerin ardından 2005 yılında Berlin ve Burkina Faso’da ofisleri bulunan Kéré Architecture firmasını kurdu. Kéré, kariyeri boyunca kendi ülkesi dışında da birçok başarılı işe imza attı. 2017 yılında Kéré, Londra Serpentine Pavyonu’nu tasarladı. İki yıl sonra ise mimar, Amerika’daki ilk kalıcı yapısını hayata geçirdi.
Francis Kéré, toplum yararını ön planda tutan etkileyici projeleriyle Pritzker Ödülü’nün 51. kazananı oldu.