Yalın Mimarlık tarafından tasarlanan Manisa Kurtuluş Müzesi (MKM), 1918–1923 yılları arasında Manisa’da merkezi otoriteden bağımsız biçimde gelişen sivil halk hareketini aktaran bir hafıza mekânı olarak kurgulandı. Müzenin küratöryal içerik çalışması HVL Studio, görsel kimlik ve sergi tasarımı ise Manuma Studio imzası taşıyor. Yapı, yangından sonra ayakta kalan taşıyıcı duvar izlerini, taş ve tuğla yapı kalıntılarını, Manisa’nın arkaik dönemlere uzanan yerel tuğla geleneğiyle birlikte aktarıyor. Yük taşıma tekniği ile inşa edilen 14 bağımsız tuğla oda, ziyaretçiye tarihsel süreci sıralı bir deneyim olarak sunan mekânsal bir anlatı dizisi oluşturuyor.
Mekân konfigürasyonu, her odanın kendine özgü duygusal durumunu görünür kılarak belirli tarihsel dönüm noktalarını somutlaştırıyor. Tuğla kemerler, tonozlar, kubbeler ve çadır biçimli örtüler; karanlık–aydınlık, dar–geniş ve alçak–yüksek karşıtlıkları üzerinden farklı mekânsal gerilimler oluşturuyor.
Her odanın geometrisi, kendine ait detaylarla biçimlenmiş ve mekânlara özgün bir karakter kazandırmış. Böylece ziyaretçiler, dönemin olaylarını yalnızca bilgi aracılığıyla değil, mekânın somutlaşmış varlığını bedensel olarak hissederek deneyimleme imkânı buluyor.
İnşaat sürecinde, iki farklı tuğla boyutuyla inşa edilen odalar için önce beton bir temel oluşturuldu. Ardından ahşap kalıplar hazırlandı ve son aşamada bu kalıpların üzerine yük taşıyan tuğla duvarlar örüldü. Tonoz, çadır ve kubbe biçimli örtülere sahip bu odalarda, kalıplar çıkarıldığında iç yüzeylerdeki tuğla işçiliğinin ritmi ilk kez tam olarak ortaya çıktı. Bu durum, inşaat sürecine benzersiz ve şaşırtıcı bir nitelik kazandırıyor.
Mekân deneyimi, üç kollu bir rampa aracılığıyla yarı yeraltında konumlanan anlatı alanına inilmesiyle başlıyor. Yarı eliptik ve belirsiz formdaki ana giriş holü, beton tonoz plakaları ve tuğla kemerlerle tanımlanmış. Balinanın karnını andıran giriş, aynı zamanda müzenin merkezî fuayesi olarak farklı mekânlara bağlanan bir düğüm noktası.
Bu merkezden itibaren, Manisa’nın I. Dünya Savaşı’nda yanmasına ve ardından yeniden inşa edilmesine uzanan süreç, farklı duygusal yoğunluklara sahip dokuz hikâye odasında aktarılmış.
MKM’nin temel amacı, Manisa’nın yakın geçmişte yaşadığı büyük travmayı ve ardından gelen yeniden diriliş sürecini her yaştan ziyaretçiye aktarmak. Bu aktarım; bilgi odaklı mekânlardan, duyusal tonları yüksek alanlara ve enstalasyon karakterinin öne çıktığı anlatılara kadar uzanan çeşitli mimari ve mekânsal anlatım araçlarıyla sağlanıyor.
Tamamı yük taşıyıcı tuğla ile inşa edilen yapının üst kotu, halka açık bir park alanı olarak ele alınmış. Ancak müze mekânları, park zemininde tümsekler ve engeller olarak belirmekte; bu sayede park içerisinde dolaşan kentlilerin çoğu zaman farkında olmadan üzerinde yürüdüğü tarihsel anlatı, parkı kendi iç bölmelerine sahip bir bahçeye dönüştürmektedir.
Manisa Kurtuluş Müzesi, geçmiş, şimdiki zaman ve gelecek arasında bağlar kuran; çok katmanlı, yarı arkaik bir mimari ekleme olarak tanımlanabilir.
Proje Yılı: 2025
Lokasyon: Manisa, Türkiye
Mimar: Yalın Mimarlık
Peyzaj Projesi: Arzu Nuhoğlu Peyzaj Tasarım
Statik Proje: Opteng Proje Mühendislik
Elektrik Mekanik Altyapı Projeleri: Piramit Mühendislik
Küratoryal İçerik Çalışması: HVL Studio
Görsel Kimlik ve Sergi Tasarımı: Manuma Studio
Fotoğraflar: Egemen Karakaya, Hacer Bozkurt