Tokyo 2020 Olimpiyatları için şehirde sekiz yeni mekan inşa edildi ve 11.000’den fazla sporcu oyunlar için Japonya’ya uçtu. Bu denli kalabalık ve göz önünde bir organizasyon olarak da faaliyetin çevresel etkisini olabildiğince azaltmak başlıca kaygılardan biri haline geldi. Covid-19 pandemisi nedeniyle 2021 yazına ertelenen Tokyo 2020 Olimpiyat ve Paralimpik Oyunları şimdiye kadar düzenlenen en çevreci oyunlardan biri olmak için birçok adım atmış. Geri dönüştürülmüş kartondan yapılmış yataklar, bağışlanan plastiklerden hayata geçirilen podyumlar ve geri dönüştürülmüş malzemelerden yapılan madalyalar bunlardan sadece bazıları. Olimpiyat için hayata geçirilen devasa yapılarda da çevresel duyarlılıkla ilgili aynı hassasiyet devam etmiş.
Sürdürülebilirlik planı oyunların maksimum enerji tasarrufuna ve olabildiğince yenilenebilir enerji kullanımına odaklanarak, sıfır karbona doğru bir yönelimde olduğunu gösteriyor. Bu doğrultuda birçok adım atıldığı açık olsa da bu konuda karşı görüşler de mevcut. Yakın tarihli bir rapora göre bu oyunlar aslında son zamanaların en sürdürülebilir olmayan olimpiyatlarından bir tanesi. Sürdürülebilirlik çabalarının oldukça yüzeysel ve göstermelik olduğu da tartışmalar arasında. Konu hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak adına olimpiyatları daha çevreci ve sürdürülebilir hale getirmek için hayata geçirilen bazı tasarımlara göz atalım.
Japonya Ulusal Stadyumu / Kengo Kuma
Japon mimar Kengo Kuma, açılış ve kapanış töreninin yanı sıra atletizm etkinliklerine de ev sahipliği yapan Japonya Ulusal Stadyumu için ahşap bir çerçeve oluşturmayı tercih etti. Saçakları sedir panellerle kaplanan 68.000 kişilik stadyum Tokyo’nun Meiji-Jingu Parkı’nda yer alıyor. Oturma alanlarının arkasında, her katın kenarlarını saran ve 47.000 adet bitki içeren sirkülasyon alanları bulunuyor. Bu yeşillik çevredeki hakim yeşil alanlarla uyum sağlaması adına dışarıdan görünür kılınmış. Tasarımda hakim malzemelerden biri olan ahşap sürdürülebilir kabul edilse de, yapıda kullanılan ahşap ormansızlaşma ve insan hakları ihlalleriyle alakalı olabileceği için proje bu konuda eleştiri almış. Kuma’nın bitkilerle dolu yapısında kullanılan ahşabın, yasadışı ağaç kesimi ve yağmur ormanlarını yok etmekle suçlanan ağaç işi yapan Malezyalı Shin Yang’a kadar uzandığı konusunda şüpheler oluşmuş. Bu durum her ne kadar kanıtlanmamış olsa da olimpiyatların merkezine koyduğu sürdürülebilirlik gayesiyle oldukça ters düşen bir hal almış.
Olimpiyat Köyü Meydanı / Nikken Sekkei
Tokyo merkezli ofis Nikken Sekkei’nin Japonya’daki yerel yönetimlerden alınan malzemeler ile hayata geçirdiği geçici yapı için 40.000 parça Japon ahşabı kullanılmış. Selvi, sedir ve karaçamdan inşa edilen yapı, Olimpiyat Köyü içerisindeki sporcular, yetkililer, misafirler ve medya tarafından merkezi buluşma alanı olarak kullanılıyor. Yapı içerisinde kafe, banka, sağlık alanları, dinlenme salonları, kuaför salonları, ticari alanlar ve medya merkezi yer alıyor. 5300 m²’lik ortak alan, Tokyo’nun Harumi sahil bölgesinde, sporcular köyünün doğu tarafında konumlanıyor. Yapı ile ilgili yapılan bir açıklamada ‘binanın genelinde farklı bölgelerden gelen ahşapların kullanılmasının çeşitlilik ve uyum kavramlarına dikkat çekeceği’ belirtilmiş. Yapıda kullanılan her ahşap parçası, geldiği alanın adını belirten bir damga ile işaretlenmiş. Yapıyı sürdürülebilir kılan en önemli özelliklerinden biri de oyunların tamamlanmasının ardından ahşapların sökülerek bağış yapan belediyelere iade edilecek olması olmuş.
Elektrikli Araçlar / Toyota
Elektrikli araçlar, Olimpik ve Paralimpik sporcuları emisyon üretmeden Olimpiyat Köyü çevresinde taşımak için tasarlanmış. Japon otomobil firması Toyota, mevcut elektrikli araç filosunu, sorunsuz ve konforlu ulaşıma ihtiyaç duyan sporcuların gereksinimlerine daha iyi cevap verecek şekilde değiştirmiş. Bu modifikasyonlar arasında kapıların genişletilmesi, zeminin alçaltılması ve yolcuların, özellikle tekerlekli sandalye kullananların araca kolay ve hızlı bir şekilde binmesini sağlamak adına elektrikli rampa eklenmesi bulunuyor.
Madalyalar / Junichi Kawanishi
Japon tasarımcı Junichi Kawanishi, Tokyo 2020 Olimpiyat ve Paralimpik madalyalarının kenarlarında yansıtıcı halkalar oluşturmak için eski cep telefonlarından ve halk tarafından bağışlanan diğer elektronik atıklardan çıkan değerli metalleri kullandı. Kawanishi’nin kazanan madalya tasarımı 400’den fazla profesyonel tasarımcı ve tasarım öğrencisinin katıldığı bir yarışma sonucunda seçilmiş.
Yataklar / Airweave
Japon yatak şirketi Airweave, bu hafif ve geri dönüştürülmüş karton yatakları olimpiyat oyunları için üretti. Sporcular için özelleştirilebilir şiltelere sahip olan yataklar polietilen elyaftan üretilmiş. Marka bu yatakların sınırsız bir geri dönüştürülme kapasitesine sahip olduğunu iddia ediyor.
Podyumlar / Asao Tokolo
Tokyo 2020 Olimpiyat Oyunları’nda kazananların ödüllendirildiği mavi podyumlar belki de herkesin dikkatini çekti. Bu podyumların öne çıkan özelliği ise tam 24,5 ton atık ev plastiğinin kullanılmasıyla oluşturulmuş olmaları. Japon sanatçı Asao Tokolo, gerekli malzemeyi Japon halkından toplamış.
Oyunlar sırasında kullanılan 98 podyumun tamamı toplanan malzemelerin filamentlere dönüştürülmesinden sonra 3B baskı yöntemi ile hayata geçmiş. İstenilen sayıda podyuma ulaşmak için 400,000 çamaşır deterjanı şişesi değerinde malzeme toplanmış.
Meşale Taşıyıcı Üniformaları / Daisuke Obana
Coca-Cola tarafından toplanan geri dönüştürülmüş plastik şişeler, Tokyo 2020 Olimpiyatları’ndaki meşale taşıyıcılarının giymesi için tasarlanan beyaz tişört ve pantolonlarda kullanıldı. Taşınan hidrojen yakıtlı meşaleler de afet yardım barınaklarından elde edilen alüminyumdan yapılmış.
Bunca geri dönüşümü ve sürdürülebilirliği ön planda tutan tasarıma rağmen Lozan Üniversitesi’nin ortaya koyduğu araştırmaya göre bu yılki faaliyet 1992’den bu yana gerçekleştirilen en az sürdürülebilir üçüncü Olimpiyat. Çalışmanın yazarlarından biri olan David Gogishvili’ye göre bunun sebebi ‘medyatik olarak kullanılan önlemlerin çoğunluğunun yüzeysel bir etkiye sahip olması’. Komitenin gösterdiği çabaların önemli olduğunu vurgulayan yazar yine de bunun yeterli olmadığını düşünüyor ve ekliyor: ‘İnşaat yönünü ve etkinliğin genel boyutunu ağır bir şekilde sınırlamadıkça her zaman sürdürülebilirliğin göstermelik kalmasıyla ilgili eleştiriler olacaktır’.
Kaynak: dezeen.com, greenmatters.com, olympics.com/tokyo-2020
Fotoğraflar: Taisei Corporation, Azusa Sekkei Co., Ltd. , Kengo Kuma and Associates Joint Venture, dezeen.com