Emre Arolat Architecture tarafından tasarlanan ve 2013 yılında tamamlanan Sancaklar Camii İstanbul Büyükçekmece’de yer alıyor. Nispeten şehir dışında bulunan projenin arazi ile kurduğu ilişki oldukça etkileyici. Günümüz inşaat teknikleri göz önünde bulundurulunca klasik Osmanlı cami şemasını tekrar etmek istemeyen ofis, bir caminin önceden tanımlanmış bir forma sahip olması gerekmediğini savunuyor.
Görmeye alışık olduğumuz camilerin formu büyük ölçüde yapıldıkları zamanlardaki gerekliliklerden ortaya çıkmıştır. Bugün çoğu yeni camide benzer formların kullanılmasının nedeni ise gereklilikten çok insanların zihnindeki cami algısının kubbe ve minarenin bulunduğu daha klasik formlardan meydana gelmesidir. EAA ise çok daha yenilikçi ve modern bir düşünce yapısıyla temiz olan herhangi bir yerin ibadethane olabileceğini savunuyor ve form tartışmalarından sıyrılarak dini bir mekanın özüne odaklanıyor. Fiziksel ve duygusal etkileyiciliğin ön planda tutulduğu tasarım maddenin ve ışığın en saf biçimlerini temsil etmeyi amaçlamış. Yapının arazide adeta kaybolması ve sanki hep oradaymışçasına zeminle bütünleşmesi ile tasarımın zamansal ve kültürel kısıtlamalardan kurtulması amaçlanmıştır.
Proje çevredeki yapılaşmadan ayrılmış çayırlık bir arazide konumlanmıştır. Caminin yer üstünde görünen ve uzaktan algılanan tek unsuru yatay duvarlarla çevrilmiş olan avlusu ve bölgede bir fonksiyon olduğunu vurgulayan, dikey bir taş kütlesini andıran minaresidir. Doğal eğimi takip eden şelaleler manzara boyunca tepeden aşağı doğru ilerledikçe basamaklara dönüşerek avlu girişine bağlanıyor. Caminin hemen karşısında yer alan kafe ve kütüphane bu açık alanı fonksiyonel olarak zenginleştirirken aynı zamanda da alanın toplanma özelliğini arttırıyor.
Mağarayı andıran dua salonu oldukça sade ve etkileyici. Dramatik ve hayranlık uyandıran bu mekan dua edilebilecek eşsiz bir yer olarak tasarlanmış. Malzemelerin de kendilerini oldukları gibi gösterdikleri bu alanda duvarlar ve tavan, arınma ve alçakgönüllülük hislerini güçlendiriyor. Meditasyon alanı olarak da tanımlanabilecek bu bölümdeki tek süsleme günün değişik saatlerinde kıble duvarına sızan gün ışığı olmuş. Kadınların konumlandırıldığı kademelendirilmiş ayrı alan sayesinde cami mimarisinde ilk defa kadınların erkeklerle aynı sırada dua edebilecekleri bir tasarım hayata geçirilmiş. Projede abdest alma bölümleri ve imamın dua salonuna doğrudan ulaşabildiği evi de yer almaktadır.
Topoğrafyaya karışan yapı huzurlu bir şekilde toprakla birleşiyor. Toprak teması ve yeşil çatı yapı için aynı zamanda bir doğal yalıtım da oluşturuyor. Peyzajda kullanılan bitkiler de çoğunlukla bakıma ihtiyaç duymayacak ve çevredeki yeşil dokuyla birleşebilecek şekilde seçilmiş. Tüm bu özellikler de yapının ekstra enerji ve su kullanımını engellemiş. Cami mimarisine yeni bir soluk getiren Sancaklar Cami 2018 yılında çok prestijli bir ödül olan RIBA Award for International Excellence’ı almaya hak kazanmış.
Proje Yılı: 2013
Lokasyon: İstanbul, Türkiye
Mimar: Emre Arolat Architecture (EAA)
Fotoğraflar: emrearolat.com
Kaynak: emrearolat.com archdaily.com