KWK Promes, Çek Cumhuriyeti’nin Ostrava kentinde bulunan harap haldeki eski bir mezbahanın endüstriyel mirasını koruyarak bir sanat galerisine dönüştürdü. Plato Contemporary Art Gallery, geçmiş ve bugünü, iç ve dış mekanı, sanat ve mimariyi başarılı bir şekilde uzlaştırıyor. Günümüzde yaşayan bir merkez haline gelen kompleks, kentin endüstriyel tarihine tanıklık eden isle kararmış tuğlalara adeta sonradan eklenen yeni bir katman görevi görüyor. Sanat galerisi aynı zamanda kent için hem yerel halka hem de turistlere hitap eden yeni bir simge olma potansiyeli taşıyor.
Çek Cumhuriyeti’nin üçüncü büyük metropolü olan Ostrava’da yer alan Plato Contemporary Art Gallery, 19. yüzyıldan kalma eski bir mezbahada yer alıyor. Bina, 1960’lara kadar orijinal işlevini yerine getirmiş ve daha sonra depo ve garaj olarak kullanılmış. Tarihi kompleks yıllar boyunca önemli mimari değişikliklere uğramış (örneğin dış duvarlarında büyük açıklıklar açılmış) ve hatta kısmen yıkılmış. Günümüzde ise kompleks, 2022 yılından itibaren KWK Promes’in kurucusu Robert Konieczny ve ekibi tarafından kompleksin geçmişinin izlerini gizlemek yerine onları ortaya çıkaran tasarım fikrine sahip bir sanat galerisini barındırıyor.
Projenin ana fikri, binayı şehre bağlayan kısayollar yaratarak açıklıkların işlevselliğini korumaya dayanıyor. Çıplak tuğlalı binanın harap durumu, planlamacılar için hem zorluk hem de ilham kaynağı olmuş. Planlama aşamasında, eski mezbahayı oluşturan dört binadan en güneydekinin sağlam olmayan bir zemin üzerinde durduğu, yani temelinin artık gerekli stabiliteyi sağlayamadığı ortaya çıkmış. Bu nedenle, mezbahanın yıkılan bölümünü yeniden inşa etmek için binanın var olmayan tüm unsurlarını mikro betondan yeniden yaratma ilkesi benimsenmiş. Yıkılan tuğlalar çoğunlukla binanın yıkılan bir bölümünden kurtarılanlarla yenilenmiş.
Eski yapıdaki altı büyük açıklık açık gri çimento panellerle doldurularak tarihi detayların soyut bir yorumu şeklinde günümüzde döner kapılar olarak kullanılıyor. Dolayısıyla projede yeni dolguların dönerek sergi odalarını doğrudan dışarıya açması fikri ortaya çıkmış. Bu, sanatçılara ve küratörlere tamamen yeni sergi olanakları sunarak sanatın kelimenin tam anlamıyla binanın etrafındaki alana ‘çıkmasına’ olanak sağlamış. Bunlardan ikisi binanın lobisine giriş, biri kafeye kestirme yol ve üçü de sergi alanının olası uzantı portalları olarak hizmet veriyor.
Galerideki döner duvar elemanları açıldığında, sergi alanı dışarıya doğru uzanıyor. KWK Promes’in direktörü Robert Konieczny bu fikrin arkasındaki niyeti şöyle açıklıyor: “Bu tam anlamıyla sanatın binadan çıkıp kamusal alana girmesini sağlıyor. Böylece yeni bir izleyici kitlesi için erişilebilir hale geliyor ve demokratik bir karakter kazanıyor.”
Malzeme paleti binanın içinde de hem renk (çoğunlukla beyaz ve gri tonları) hem de malzeme (çimento, beton ve tuğla) açısından ölçülü bir palet izliyor. Mekanda hiçbir şey gereksiz hissettirmiyor ve hiçbir şey süs olarak kullanılmıyor. Bina programında sergi salonlarının yanı sıra eğitim alanları, misafir odaları, yönetim ofisleri ve küçük bir hidroponik çiftlik de bulunuyor. Sergi mekanları, beyaz sıvalı duvarları ve görünür şaplı zeminleriyle klasik beyaz küpler olarak karşımıza çıkıyor.
Proje Yılı: 2022
Lokasyon: Ostrava, Çek Cumhuriyeti
Mimar: Robert Konieczny – KWK Promes
Fotoğraflar: Juliusz Sokołowski, Jakub Certowicz
Kaynak: divisare.com