Mimari konsept ve mekansal deneyim tasarımı Atelier Brückner tarafından yapılan, diStudio Mimarlık’ın yerel mimari ofis olarak yer aldığı ve Dem Müzecilik tarafından Kültür ve Turizm Bakanlığı desteği ile 2023’ün Ekim ayında açılan Efes Deneyim Müzesi, 2024 yılı için kısa bir süre geçirdiği tadilat sürecinden sonra 15 Şubat’ta yeniden ziyarete açıldı. Unesco Dünya Mirası listesinde yer alan İzmir’in Selçuk ilçesindeki Efes Antik Kenti içerisinde konumlanan müze, “immersive(katılımcı)” hikaye anlatımına odaklanan yaratıcı konsepti ile antik çağdaki günlük hayatı, mimariyi ve sanatı dijital ortamda deneyimleme fırsatı sunuyor.
Selçuk’un arkeolojik bölgesinin kutsal topraklarına gömülü olan Efes Deneyim Müzesi, bir zamanların efsanevi şehri Efes’e yeniden hayat veriyor. Minimalist mimarisi ile kasıtlı bir kontrast oluşturan 2.400 metrekarelik alana yayılan mekan, her gün 2.200 ziyaretçiyi ağırlama kapasitesine sahip. Ağaçların arasında gizlenmiş mimari hacmin yüzeyi doğal çevreyi yansıtıyor. Hafif eğimli rampa, davetkar bir patika oluşturuyor ve ziyaretçileri deneyimin içine girmeden önce yarı kapalı bir avluya yönlendiriyor.
Müze, tarihsel hikayenin ileri teknolojiyle bir araya gelerek oluşturduğu özgün anlatısıyla dünyada sayılı örnekler arasında yer alıyor. Üç ayrı salonda Efes’in kuruluşunun, büyüyerek Roma’nın en kudretli şehri hâline gelmesinin ve tarih sahnesinden silinmesinin hikâyesi görsel ve işitsel şovlarla anlatılıyor. Ziyaretçiler, “Immersive” teknoloji sayesinde Androklos’dan Kleopatra’ya, Markus Antonius’tan Artemis’e şehrin ünlü simalarıyla tanışabiliyor, tapınakları ziyaret edebiliyor, pazar yerlerini gezebiliyor, Arcadian yolundan yürüyebiliyor ve Teras Evler’deki hayatı tecrübe edebiliyor.
Üç boyutlu ses tasarımı, zengin müzikal kompoziyonuyla tüm odalara yayılıyor. Eski çağlara ait melodiler eşliğinde, bir zamanlar yaşamış insanların fısıltıları hayat buluyor. 360 derecelik büyük formatlı projeksiyonlar, gerçekçi mekansal imgeler yaratıyor.
İlk odada, ziyaretçiler Delfi Kahini ile ilgili kehanetler hakkında bilgilendiriliyor. Bu oda, ziyaretçileri üç tapınaktan geçiriyor: Birinci Tapınak, Mermer Tapınak ve son olarak Antik Dünyanın Yedi Harikasından biri olan Artemis Tapınağı. Şehrin parçalarının ortaya çıkmasıyla ziyaretçiler şehrin zirvesine tarihi bir ziyaret için ikinci odaya yönlendiriliyor. Deniz seviyesinin çok yukarılarından hareketli Arkadya Yolu’na iniliyor. Üçüncü ve son oda ise şehrin tanrıçasına adanmış. Yoğun ve etkileyici bir ses ve ışık deneyimi sunan mekan, Artemis’in gerçek boyutlu heykeli ve ziyaretçileri tek bir manifesto çevresinde sarmalayan yekpare bir ekranın birleşiminden oluşuyor.
Müze, aralarında Türkiye’nin ve dünyanın en önde gelen mimarlarının, küratörlerinin, tasarımcıların, sanatçılarının, teknoloji uzmanlarının, tarihçilerin ve arkeologların olduğu geniş bir ekip tarafından tasarlandı. Ses tasarımı ve prodüksiyonu ise dört farklı bestecinin parçaları kullanılarak müze için özel olarak üretildi. Efes’in hikayesi, Türkçe’de sanatçılar Selçuk Yöntem ve Gülen Karaman tarafından, İngilizce’de ise David Schofield ve Olivia Williams tarafından seslendirildi.
Fotoğraflar: Dem Museums