1985’ten bu yana UIA (International Union of Architects) önderliğinde her yıl Ekim ayının ilk pazartesi günü kutlanan Dünya Mimarlık Günü, bu yıl “Katılımcı Kentsel Tasarımda Gelecek Nesillerin Yetkilendirilmesi” temasıyla 7 Ekim’de kutlanıyor. UIA, kentsel planlama ve kalkınmada genç mimarların rolünü vurgulayan bu temayla, onları katılımcı süreçlere dahil olmaya ve sürdürülebilir kalkınma için yeni bakış açıları geliştirmeye teşvik ediyor.
2024 Dünya Mimarlık Günü temasına uygun olarak, son yıllarda hayata geçirilen projelerden oluşan bir seçki hazırladık. Bu projeler; enerji verimliliği, atık yönetimi, sürdürülebilir malzeme kullanımı, kentsel hareketliliğin iyileştirilmesi gibi kilit konulara odaklanıyor. Aynı zamanda sürdürülebilir ekonomik büyümeyi teşvik ederken daha yeşil ve çevre dostu şehirler tasarlamayı amaçlıyor ve proje geliştirme sürecinde genç zihinlerin katılımını sağlıyor.
Dünya Mimarlık Günü’nün 2024 yılı teması olan ‘katılımcı kentsel tasarım’, günümüzde hem akademik çalışmalarda hem de uygulamalarda sıklıkla karşılaştığımız ‘yer yapımı’ (placemaking) kentsel tasarım yaklaşımı ile benzerlik gösteriyor. MIT Planlama ve Kent Çalışmaları Bölümü, yer yapımını toplulukların ihtiyaçları ve arzularına göre hareket eden açık, kamu alanlarını canlandırarak toplulukların faydasına sunan yenilikçi bir yaklaşım olarak ifade ediyor.
UIA’nın belirlediği tema, sürdürülebilir bir geleceğin yanı sıra mekânı kullanacak kişileri de tasarım sürecine katarak, insan-mekân etkileşimini daha güçlü kılmayı hedefleyen projelerin arttırılmasını amaçlıyor.
Powerhouse Brattørkaia – Snohetta
Lokasyon: Trondheim, Norveç
Oslo merkezli mimarlık ofisi Snohetta’nın tasarladığı Powerhouse Brattørkaia projesi, Trondheim, Norveç’te yer alıyor. Yapı, güneş enerjisinden en verimli şekilde yararlanmak amacıyla tasarlanmış ve ürettiği enerjiyi kendi ihtiyaçlarının ötesinde kullanarak komşu yapılarla da paylaşıyor. Tasarım sürecinde genç mimar ve mühendisler yer almış, yenilenebilir enerji ve döngüsel kaynak kullanımına odaklanılmış. BREEAM Outstanding sertifikalı proje, sürdürülebilir malzeme kullanımı, çevresel etkenlere duyarlı tasarımı, enerji tasarrufu ve kullanıcı konforunu ön planda tutarak geleceğin mimarisine ilham veriyor.
Tainan Spring – MVRDV
Lokasyon: Tainan, Tayvan
Şehir merkezindeki eski bir alışveriş merkezinin bitkilerle çevrili kentsel lagüne dönüştüren, şehri doğayla ve sahiliyle yeniden buluşturan bir kamusal mekân projesi olan Tainan Spring, MVRDV tarafından tasarlandı. Döngüsel ekonominin yenilikçi bir örneği olan proje, Tainan Kanalı’nın doğusundaki bir ‘T Ekseni’ni canlandırarak eski China Town Alışveriş Merkezi’nin bulunduğu alan ile şehrin Haian Yolu’nun bir kilometrelik kısmını birleştirecek yeni bir peyzaj stratejisi oluşturuyor. Plan, yeni kamusal meydan ve kentsel havuzun yanı sıra, iyileştirilmiş kamusal yollar, trafiğin azaltılması ve yerel bitkilerin eklenmesini içeriyor.
Superkilen – Topotek 1 + BIG Architects + Superflex
Lokasyon: Kopenhag, Danimarka
Danimarkalı mimarlık ofisi BIG’in peyzaj mimarlığı konusunda deneyimli ofis Topotek 1 ve sanatçı kimliği olan Superflex ile geliştirdiği 1 km uzunluğundaki ‘Superkilen’, yerel toplumun önemli katkılarıyla tasarlanan ve mahallenin çeşitliliğini yansıtmak için dünyanın dört bir yanından unsurlar içeren bir kamusal alan projesi. Kapsayıcılığı, çevresel sürdürülebilirliği ve kültürel temsili teşvik etmeyi amaçlayan proje, 50’den fazla farklı ülkeden unsurları entegre ederek gençleri ve toplumu ortak yaratıma dahil ediyor.
ReGen Villages – EFFEKT Architects (Pilot Proje)
Lokasyon: Almere, Hollanda
Kendi kendini idame ettiren, çevre dostu konut toplulukları için bir pilot proje olan ReGen Villages’in konsept çalışması EFFEKT Architects tarafından tasarlandı. ReGen Villages projesi, enerji verimliliği, atık yönetimi ve sürdürülebilir kentsel tarım gibi konuları ele almayı amaçlıyor. Birleşmiş Milletler’in 17 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefinin neredeyse tamamına yanıt veren proje, genç tasarımcı ve mimarların yenilenebilir enerji sistemleri ve yeşil bina teknolojilerini deneyebilecekleri yeni bir kentsel yaşam modelini temsil ediyor.
Schoonschip Neighborhood – Space & Matter
Lokasyon: Amsterdam, Hollanda
Amsterdam’ın yenilikçi mahallesi Schoonschip, yüzen kentsel gelişmeler için bir prototip olmaya aday, toplum odaklı bir proje. Hollandalı mimarlık ofisi Space & Matter tarafından tasarlanan proje, bir iskele ile birbirine bağlanan 30 su parselinde 46 konuttan oluşuyor ve merkezi olmayan ve sürdürülebilir enerji, su ve atık sistemlerine sahip. Proje, iklim değişikliği ve yükselen deniz seviyesi karşısında geçerli bir adaptasyon stratejisi sergiliyor.