Santiago Calatrava’nın tamamlanan ve 6 Aralık 2022 tarihinde açılışı gerçekleştirilen projesi St. Nicholas Rum Ortodoks Kilisesi, New York’un Dünya Ticaret Merkezi’nde konumlanıyor. 11 Eylül saldırılarından dolayı yıkıma uğrayan bölgede 19. Yüzyıldan kalma bir kilisenin yerini alan yapı, İstanbul’daki Ayasofya Camii mozaiğinden, Bizans kiliselerinin planındaki haç şeklinden, insan vücudunun düzeninden ve oranlarından ilham alıyor. Farklı inançlara açık bir meditasyon yeri olarak tasarlanan yeni kilise hakkında Calatrava, “ibadet için bir sığınak” olmasının hedeflendiği vurgusunu yapıyor.
Masterplanı Daniel Libeskind tarafından yapılan ve Pritzker Mimarlık Ödülü sahibi Richard Rogers ve Fumihiko Maki’nin gökdelenlerinin de yer aldığı Dünya Ticaret Merkezi’nin yeniden geliştirilmesi amaçlanmış. St. Nicholas Rum Ortodoks Kilisesi, sokak seviyesinden yaklaşık yedi metre yükseklikte inşaa edilmiş ve kilise önünde bulunan meşe ağaçlarının seviyesinden yukarı çıkararak daha görünür olması sağlanmış.
Yapının gece aydınlatması da dikkatleri üzerine çekerek mimari tasarımın önemli bir parçası haline geliyor. Yapının dış cephesinde Atina’da bulunan Parthenon tapınağının mermerine referans verecek şekilde Pentelik mermer kullanılmış. Merkezi bölümün duvarları, ince Pentelik mermer levhalar sayesinde gece aydınlatma ışığının yayılımına izin veriyor. Cephe aydınlatması adeta gecenin ortasında bir umut ışığı hissi veriyor. Kilisenin gündüz masif taş görünümü; gece görünümünde ise parlaması, hem doğal hem yapay aydınlatma ile kontrastlık yaratıyor.
Büyük açık bir alana bakan kilise girişi, doğrudan ana ibadet mekanlarına açılıyor. Yapı, merkezi bir kubbe ile örtülen kasnak biçimli bir forma sahip ve kubbede ince taş ve cam levhalar kullanılmış. Merkezi kubbeli alanlar, binaya genel bir kare şekli veren taş kaplı dört kule ile çevrelenmiş.
Ana mekanın üzerinde, 40 taş nervürle bölünmüş 40 yarı saydam pencerenin çevrelediği kubbe Ayasofya’yı anımsatıyor. Ana ibadet alanlarının yanı sıra, kulelerin üst katlarında topluluk odası ve ofis de bulunuyor.
Şehrin tarihsel geleceğine yolculuk yaptırmayı ve geçmişinin simgesini yaşatmayı hedefleyen kilisenin sadece bir ibadet alanı olarak değil; aynı zamanda herkes için bir sığınak görevi görmesi amaçlanıyor. Santiago Calatrava, terör saldırılarından etkilenen eski yapının bölgeye yeniden kazandırılması ve kaybedilen değerlerin yaşatılması hakkında şu sözleri ekliyor; “Mimari, belirli bir şekilde yazılmayan veya ifade edilmeyen, soyut ve sentetik bir tarzda, bir mesaj göndererek ve nitekim kalıcı bir miras bırakan içsel bir sembolik değere sahip olabilir.”
Proje Yılı: 2022
Lokasyon: New York, ABD
Mimar: Santiago Calatrava
Fotoğraflar: Alan Karchmer