Nikola Tesla Müzesi için düzenlenen tasarım yarışmasının kazananları Zaha Hadid Architects (ZHA) ve Bureau Cube Partners oldu.
Modern dünyaya yön veren mucit ve mühendis Nikola Tesla, elektrik mühendisliği ve teknoloji alanındaki yenilikçi çalışmalarıyla çığır açan bir isim olarak anılmaktadır.Bu mirası onurlandırmak amacıyla Belgrad’daki tarihi Milan Vapa Kağıt Fabrikası, Nikola Tesla Müzesi olarak yeniden hayat buluyor. Bu dönüşüm, yalnızca Tesla’nın çalışmalarını kutlamakla kalmayıp, aynı zamanda şehrin mimari mirasını koruyarak halk ve ziyaretçiler için yeni kamusal alanlar sunuyor. 1924 yılında Belgradlı sanayici Milan Vapa tarafından inşa edilen ve ülkenin ilk modern fabrikası olma özelliğini taşıyan bu yapı, uzun yıllar bir nakliye şirketi tarafından depo olarak kullanıldıktan sonra yaklaşık on yıl önce terk edilmişti. Kültürel değerinden ötürü Belgrade Institute for the Protection of Cultural Monuments tarafından koruma altına alınan fabrika, şimdi kapsamlı bir restorasyonla yeniden hayat buluyor. Bu restorasyon çalışmaları ise Belgrad Waterfront’un finansal desteğiyle gerçekleştiriliyor.
1920’lerden kalma bu endüstriyel yapı, tarihi dokusu korunarak dönüştürülüyor ve Belgrad’a prestijli bir kültürel merkez olarak yeniden kazandırılması amaçlanıyor.
Zaha Hadid Architects’e göre, Tesla’nın bilimsel çalışmaları, müzenin tasarımındaki kıvrımlı şekillerin ilham kaynağı olup, eski fabrika bacasından yayılan dinamik eliptik eğrileri içeriyor; bu baca, göze çarpan baskın özelliği olarak öne çıkmaktadır.
Zaha Hadid Architects tasarımını şu sözlerle tanımlıyor;
“Müze tasarımı, Tesla’nın manyetik alanlar ve kablosuz enerji transferi üzerine yaptığı araştırmalardan ilham almaktadır . Manyetik güçler ve birbirine bağlılık kavramlarından ilham alarak, tasarım, sitenin baskın özelliği olan eski fabrika bacasından yayılan dinamik eliptik eğriler içeriyor.Binanın müze olarak devam eden yaşamında dolaşımı ve işlevselliği artırmak için, eski fabrikanın içini bölen duvarlarda elips şeklinde kesikler açılacak.Bu kesikler, batı girişinden bakıldığında uzatılmış bir perspektif oluşturan üç boyutlu küresel boşluklar dizisini tanımlar ve müzenin doğusundaki Tesla anıtında sonlanır.”diyerek açıklamıştır.
Bina içindeki galeriler ve sergi alanları arasında ziyaretçi dolaşımını iyileştirmek için ek kıvrımlı açıklıklar, binanın iç duvarlarına yerleştirilmesi planlanmıştır.
Fabrikanın batı cephesinde yeni açılan dairesel bir giriş, ziyaretçileri müzenin kalbinde yer alan tarihi baca ile desteklenen üç kat yüksekliğindeki merkezi atriyuma yönlendirmektedir.Binaların müze olarak devam eden yaşamında dolaşımı artırmak için, eski fabrikanın iç mekanını bölen duvarlarda elips şeklinde kesikler açılacaktır. Bu kesikler, batı girişinden bakıldığında uzatılmış bir perspektif oluşturan 3D küresel boşluklar dizisini tanımlamaktadır.
Tesla’nın öncülük eden ruhunu sergileyen 12 milyon voltluk bir transformatörün yer alacağı Tesla Elektronik Transformatör Galerisi müzede yer alması planlanmıştır. Diğer ziyaretçi hizmetleri arasında kafe, çok amaçlı salon ve Sava Nehri manzaralı çatı restoranı bulunmaktadır.
Dışarıda ise Nikola Tesla Meydanı, Belgrad Waterfront ile şehir ulaşım ağına bağlanan yeni bir kamusal alan olarak şehre kazandırılacak.Tesla’nın elektromanyetik alan kavramlarından esinlenen meydanın yolları, bahçeleri ve plazaları erişilebilirliği arttırarak Belgrad Rıhtımı’nın yanı sıra şehrin ulaşım ağıyla da bağlantı kuracak.
Pasif tasarımın yanı sıra yenilenebilir ve jeotermal enerji kullanarak ekolojik etkiyi minimize eden kağıt fabrikasının restorasyonu, tarihi cepheler, tonozlu tavanlar ve taş işçiliğini korurken, yapıyı şehrin en önemli kültürel destinasyonlarından biri olarak hizmet verecek şekilde güncelliyor.
Proje kredileri:
Renderlar: Norviska
Mimarlar: Zaha Hadid Architects ve Bureau Cube Partners
Sürdürülebilirlik mühendisliği: Max Fordham
Yeni eklemeler için yapısal mühendislik: Lanik I SA
Restorasyon için yapısal mühendislik: DB Engineering
MEP mühendisliği: Conventus Consultants
Aydınlatma tasarımı: Lichtvision Design Ltd