Hürmüz Adası İran’ın güneyinde, Basra Körfezi’nin girişinde yer alan İran’a bağlı olağanüstü manzaralara sahip bir adadır. Tarihi çok eskilere dayanan ada, stratejik konumu sebebiyle yıllar boyunca önemli bir lokasyon olmuştur. Devlet destekli bir girişim olan Presence, ZAV Architects’in bu rengarenk adada yerel halkı desteklemek amacıyla gerçekleştirdiği kentsel gelişim projelerinden oluşmaktadır. Projenin ikinci aşaması olarak hayat geçirilen tasarım, ziyaretçiler ve halk arasında bir bağ kurmayı hedefleyen Majara (macera) adı verilen çok amaçlı bir kültürel konut projesidir.
Mimarların manifesto niteliğindeki bu sıra dışı proje hakkındaki açıklamaları şöyle: ‘Devletin sınırları dışındaki siyasi anlaşmazlıklarla mücadele edilen bir ülkede, her mimari proje iç yönetim alternatifleri için bir teklif niteliği taşır ve bazı sorular sorar: Mimarinin sınırları nelerdir ve toplumsal yaşam için nasıl siyasi bir alternatif önerebilir? Mimari nasıl sosyal temsilci görevi görebilir?
Tasarım, mimari nesnelerden çok güven altyapısına sahip, devamlılığı olan bir süreç oluşturmayı hedefliyor. Konutlar, İran doğumlu mimar Nader Khalili tarafından geliştirilen ‘superadobe’ tekniği ile inşa edilmiş çok sayıda küçük ölçekli kubbeden oluşturulmuş. Kubbelerin küçük ölçekli olması onları yerel esnaf ve kalifiye olmayan işçilerin inşa kabiliyetlerine uyumlu hale getirmiş. Bu durum insanların inşaat sürecine katılımını oldukça kolaylaştırmış. Projede tercih edilen konutların ölçekleri aynı zamanda insanların arasında binadan bariyerler olmadan çok daha doğal ve efektif sosyal ilişkiler oluşturabilmelerine de yardımcı olmuş.
Projenin renkli ve hareketli görüntüsü Hürmüz Adası’nın topoğrafyasına atıfta bulunuyor. Birçok küçük ölçekli yapının bir araya gelmesiyle masalsı bir atmosfer oluşturmayı başaran tasarım adanın karakterini oluşturan vazgeçilmez parçaları temsil ediyor. Çoğunluğu konut fonksiyonuna sahip kubbelerin bir kısmında ise çamaşır yıkama alanları, kafe ve ortak kullanım alanları bulunuyor. Projede bu fonksiyonların yanı sıra ibadet ve turist bilgilendirme amaçlı ayrılmış özel odalar da yer almaktadır.
Tasarım ekibinin mimarlık tanımı aslında projenin amacını ve söylemek istediklerini özetliyor: ‘Mimarlık, devletten ve yatırımcılardan çeşitli başka sınıflara kadar farklı grupların çıkarlarını birleştiren bir arabulucu olma kapasitesine sahiptir.’ Majara projesi bunu, Hürmüz Adası’nda her yıl sanat faaliyetleri düzenleyen komşu Bandar Abbas Limanı’ndaki arazi sahiplerini, Tahran’dan gelen yatırımcıları ve projeye ortak olan yerel halkı bir araya getirerek başarıyor.
Proje Yılı: 2020
Lokasyon: Hürmüz Adası, İran
Mimar: ZAV Architects
Fotoğraflar: DJI, Payman Barkhordari, Soroush Majidi, Tahmineh Monzavi
Kaynak: archdaily.com, designboom.com, worldarchitecture.org