İstiklal Caddesi’nde bulunan 1960’lardan kalma Fitaş Pasajı’nın yenileme projesi Salon Alper Derinboğaz tarafından tasarlandı. Yıllar boyu ev sahipliği yaptığı birçok kültürel etkinlik ile bölgenin kolektif hafızasında oldukça önemli bir yere sahip olan pasaj yapısının yeni proje ile yeni ve özgün fonksiyonlar kazanması planlanıyor. Projenin ilk etabı olarak hayata geçirilen ve yayalar ile zemin katta bulunan ticari birimler arasındaki ilişkiyi güçlendirmeyi hedefleyen yeni cephe tasarımının uygulaması tamamlandı. Devam eden projenin ikinci aşaması ise zemin üstü katlarda Z kuşağı kullanıcılarına hitap edecek deneyim odaklı işlevlerin kurgulanmasından oluşuyor.
1990 yılında araç trafiğine kapatılan İstiklal Caddesi o tarihten itibaren şehrin en önemli yaya akslarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Caddenin öne çıkan özelliklerinden birisi aksın yayaların deneyimini zenginleştiren birçok pasajla bağlantısının bulunmasıdır. Farklı ölçeklerdeki ve karakterdeki bu tarihi pasajlar genellikler zemin kotunda ticari işlevler barındırmaktadır.
Proje kapsamında yenilenen Fitaş Pasajı uzun yıllar boyunca Beyoğlu’ndaki en önemli sinemalardan birine ev sahipliği yapmıştır. Yapıda sinemanın yanı sıra bir kafe ve 70’li yıllarda birçok ünlü ismin konser verdiği bir sahne bulunmaktaydı. Ne yazık ki şehir için oldukça önemli bir kültürel yapı olan pasajdaki işlevlerin bir kısmı kentsel dokunun değişmesiyle ve alışveriş kültürünün yakınlardaki başka bölgelere kaymasıyla beraber ortadan kalktı. Kullanımdaki radikal değişimler yapının pasaj özelliğinin de zaman içerisinde kaybolmasına sebep oldu. Yapı 1990’lardan itibaren uzun yıllar boyunca varlığını sinema ve eğlence merkezi olarak sürdürmeye devam etti. Alper Derinboğaz’ın yeniden kullanım önerisi doğrultusunda yapılan müdahaleler ile yapının kaybettiği pasaj karakterini tekrar kazanması hedeflenmektedir.
7 katlı yapının yeniden tasarlanmasında hem yatayda Kurabiye Caddesi ile kurulan geçiş bağlantısı hem de katlar arası kurulan düşey bağlantı önemli rol oynamış. Yapıya eklenecek yeni fonksiyonlar arasında bir eşcinsel kulübü, e-spor merkezi, kayıt stüdyoları, toplamda 600 kişi kapasitesine sahip olacak sinema salonları, 2000 kişilik bir konser salonu, kitapçı, yemek alanı, bowling salonu ve tüm katlara dağıtılmış küçük bir oyun parkı bulunmaktadır. Salon Architects’in kurucusu Alper Derinboğaz yapı ile ilgili açıklamasında ‘Bir arada görmeye alışık olmadığımız farklı fonksiyonları birleştirerek, Fitaş Pasajı’nın basit bir çok katlı binadan çok dikey bir cadde olarak hayat bulmasını umuyoruz’ dedi.
Binanın yeni cephesi ilhamını 1970’li yıllarda caddenin kimliğinde önemli rol oynayan tabelalardan alıyor. Cephe elemanlarının üç boyutlu etkisi sayesinde yapı sadece önden değil, cadde seviyesinde yürüyen yayaların perspektifinden de algılanabiliyor. Cephedeki açıklıklar, panellerin açıları ve panellerdeki boşluklar içeride yer alan fonksiyonların dağılımına ve sokak manzaralarına göre tasarlanmış. Pencereler her katta İstiklal Caddesi’nin farklı kesitlerini vurguluyor. Fitaş Pasajı, modern cephe tasarımı ve yeni kullanım önerisiyle İstiklal Caddesi’indeki pozitif yönlü değişimi simgeleyen öncü yapılarından biri olarak karşımıza çıkıyor.
Proje Yılı: 2019
Lokasyon: Beyoğlu, İstanbul
Mimar: Salon Alper Derinboğaz
Fotoğraflar: Marc Goodwin, Orhan Kolukısa
Kaynak: salonarchitects.com, worldarchitecture.org