Şandor Hadi, 1931 yılında Kastamonu’da doğdu. Mimarlık eğitimini İTÜ Mimarlık Fakültesi’nde tamamladı ve mezun olduğu 1961 senesini takip eden yıllarda çeşitli mimarlık bürolarında çalıştı. Hadi, 1963 yılında kendi mimarlık ofisini kurdu.
Sevinç Hadi, 1934 yılında Mersin’de doğdu ve 1959 senesinde İTÜ Mimarlık Fakültesi’nden mezun oldu. Sevinç Hadi, mezuniyetinin ardından Almanya’ya giderek mimarlık ofislerinde çalıştı. 1962 senesinde Türkiye’ye dönen Hadi, serbest mimarlık çalışmalarına başladı. Selendi, Horsunlu, Göreme, Develi, Şile için imar planları gerçekleştirdi. Yaptığı araştırmalar ve çalışmalar uluslararası yayınlarda yer aldı. Sevinç ve Şandor Hadi 1964 senesinde birlikte çalışmaya başladı ve böylece başarılarla dolu mimarlık çalışmalarının ilk adımı atılmış oldu.
İkilinin en dikkat çeken işleri arasında gösterilebilecek Milli Reasürans Kompleksi projesi 1992 yılında Ulusal Mimarlık Ödülleri’nde Mimari Proje Dalı Başarı Ödülü’ne, 1994 yılında ise IV. Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri’nde Yapı Dalı Ödülü’ne layık görüldü. Bölgedeki kentsel yaşamın önemli bir parçası haline gelen Milli Reasürans projesi 2011 senesinde T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul 2 no.lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından Türkiye Modern Mimarlık Mirası çerçevesinde kültür varlığı olarak tescil edildi.
İkilinin birlikte tasarladığı İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi ve Eski Doğu Eserleri Müzesi, Boğaziçi Rumeli Hisarı Valerie Szasy Villası, Hortaçsu Villası ve Yıldırım Oktay Öge Evi, Tütüncü ve Hadi Yazlık Evi, Boğaziçi Üniversitesi Aptullah Kuran Kütüphanesi gibi birçok önemli iş bulunuyor.
Milli Reasürans Kompleksi / 1988-1992
1984 senesinde çağrılı yarışma neticesinde seçilen Milli Reasürans Genel Müdürlük Binası projesinin inşaatı 1988-1992 yılları arasında tamamlanmıştır. Yapının mimarlarından Şandor Hadi’nin 1986 senesinde hayatını kaybetmesi sonrası projeyi ve uygulama sürecini eşi ve ortağı Sevinç Hadi tek başına devam ettirmiştir. Şehir yaşamının oldukça aktif olduğu Maçka Caddesi’nde konumlanan Milli Reasürans Kompleksi, asıl işlevinin yanı sıra yoğun kentsel dokunun arasında bir nefes, bir geçiş alanı görevi de görür. Maçka Caddesi ve Abdi İpekçi Caddesi arasında önemli bir bağlantı sağlarken iç avlusu ile de bölge için özgün bir buluşma mekanı yaratır.
Yaratılan bu boşluk, mimarlarının tabiriyle ‘eyvan’, yapının en dikkat çeken özelliklerindendir. Her iki caddede de yaratılan davetkar giriş boşlukları, kullanıcıları ticari işlevlerin renklendirdiği ara mekana yönlendirir. İçeride yaratılan hareketli, sıcak atmosfer yapının dışarıdan yansıttığı katı algısı ile etkileyici bir kontrast yaratır. Mekansal ilişkileri, kütlesel etkisi, cadde ve hemen bitişiğindeki tarihi Maçka Palas ile kurduğu diyalog düşünüldüğünde Milli Reasürans Kompleksi, Türkiye modern mimarlığında önemli bir yere sahiptir.
Yapının kalbi olan boşluğu yaratmak için ofislerin üst katlara alınması kararı işverenin taleplerine cevap verirken kentliye de farklı ve cömert imkanlar sunar. Yapı; birçok fonksiyonun, kullanıcı profilinin kesiştiği değerli bir paylaşım mekanıdır.
Tütüncü-Hadi Yazlık Evi / 1979-83
Tuzla’nın Mercan bölgesinde bulunan Tütüncü-Hadi Evi, Şandor-Sevinç Hadi ikilisinin kendileri ve Sevinç Hadi’nin ablası Özcan Tütüncü ile eşi Doğan Tütüncü için tasarladığı yazlık ev projesidir. Dışarıdan tek bir kütle gibi algılanan yapı birbirine bitişik iki evden oluşmaktadır. Oldukça yalın bir tasarım anlayışı ile ele alınan projenin iç mekanında temiz ve kesintisiz bir mekan elde etmek adına olabildiğince az bölücü duvar kullanılmıştır. Evin içerisinde topoğrafyaya uygun olarak yapılan kademelendirmeler mevcuttur.
Sevinç Hadi yapıyı anlatıyor: ‘Etraf bomboştu ilkin. Evi yaparken şehirdeki hayattan farklı bir mekan sunacak ev yapalım fikriyle yola çıktık. Apartmanda oturuyorduk, burada mekansal olarak zenginliğe sahip bir yapı yapmak istedik…Hadi evi batıda, Tütüncü evi doğuda kalıyor. Sabit beton sedirler var. Fazla eşya olmadan, sabit eşyalarla yaşamı rahat hale getirmeye çalıştık.’
Aptullah Kuran Kütüphanesi / 1979
İsmini Boğaziçi Üniversitesi’nin başarısında büyük emeği olan rektörü Aptullah Kuran’dan alan kütüphane yapısı, 1979 senesinde üniversitenin ana kütüphanesi olmak üzere inşa edilmiştir. Şandor Hadi ve Sevinç Hadi tarafından üniversitenin 450.000’i aşan kitap koleksiyonuna ev sahipliği yapmak üzere tasarlanan yapıda işlevsellik ve sadelik ön planda tutulmuştur. Kullanıcıların deneyimi göz önünde bulundurularak yüksek tavanlı ve ferah mekanlar yaratılmıştır.
Sevinç ve Şandor Hadi, mesleki yaşamlarında detaylarıyla kendine hayran bırakan, yalın, kente ve kentliye her zaman duyarlı birçok projeye imza atmıştır. Kimi zaman bir boşluğun, dolu bir kütleden ya da cepheden daha çok söz söyleyebileceği de Milli Reasürans projeleri ile belleğimizde yer etmiştir. Şandor Hadi, İstanbul Teknik Üniversitesi’nde ‘Mimarinin son 25 yılı’ seminerinde yaptığı konuşmada ‘Asıl olan en güzel çözüm bir ağaç altıdır. Bir ağaç altında duyulan huzuru hiçbir kul yapısı veremez’ der. Eşi Sevinç Hadi’ye göre ise bu sözler onun hem ‘hayat görüşünü hem de toplu yerleşme alanları hakkındaki düşüncelerinin özünü oluşturur.’
Kaynak:
Dündaralp, B, 2011, Milli Reasürans Eleştiri Metni
Namal, Y, 2011 , Türkiye’de İkinci Kuşak Bir Macar: Mimar Şandor Hadi, Toplumsal Tarih, Sayı 206
Samlioglu, T, 2020, Mekansal bir Deneyim Olarak Milli Reasürans ÇarşısıTekin, Ö, 2021, Tütüncü-Hadi Yazlık Evi
mimarlikdergisi.com
xxi.com.tr
Fotoğraflar:
arkiv.com
xxi.com.tr
Samlioglu, T, 2020, Mekansal bir Deneyim Olarak Milli Reasürans Çarşısı